W błędzie będzie ten, kto myśli, iż magazyn, to takie nieskomplikowane właściwie miejsce, budynek, gdzie składuje się półprodukty, surowce masowe czy towary i generalnie nie trzeba poświęcać im jakiejś szczególnej uwagi (czy to akademickiej, czy już w wymiarze praktycznym – logistycznej). Pokutuje też – także wśród przedsiębiorców, niestety – inne mniemanie, a mianowicie, iż w związku ze ściśle skoordynowanymi łańcuchami dostaw prefabrykatów lub wyrobów gotowych z Chin, nie trzeba już na Starym Kontynencie niczego magazynować. Tymczasem magazyn jest tak samo potrzebny teraz, jak i wtedy, gdy niczego niemalże nie importowano z Dalekiego Wschodu.
Czym tak właściwie jest magazyn? – krótki wstęp do gospodarki magazynowej
Generalnie w każdej niemalże encyklopedii zarządzania wyczytamy nieskomplikowaną definicję, głoszącą, iż gospodarka magazynowa, to zespół czynności, składających się na procesy zarządcze, które służą gromadzeniu, składowaniu i dalszej wysyłce produktów, surowców. Magazyn odgrywa w przedsięwzięciu tychże procesów niebagatelną rolę – jest przecież wymiernie fizycznym miejscem, w którym się one odbywają.
Generalnie nie ma żadnej bardziej sprecyzowanej pod względem naukowym teorii, opisującej jak gospodarka magazynowa ma wyglądać, natomiast funkcjonuje zespół zasad, których dobra firma prowadząca magazyn musi przestrzegać, jeśli tylko chce obracanymi dobrami zarządzać w sposób oszczędny i efektywny. Magazyn ma więc być miejscem, które zapewni przedsiębiorstwu odpowiedni stan, poziom ładunków, gwarantujący ciągłość sprzedaży i produkcji. Jednocześnie magazyn nie może generować ponadnormatywnych kosztów składowania, a wręcz odwrotnie, wypracować coraz efektywniejsze metody obrotu dobrami, by ustawicznie dążyć do oszczędności w zakresie przemieszczeń towarów w obrębie przedsiębiorstwa i poza nim.
Każda firma potrafi w pewnym okresie czasu określić niezbędną, a nie kosztochłonną długość okresu przechowywania towarów, optymalną ilość produktów niezbędnych do dalszej produkcji, a także ocenić koszty eksploatacyjne magazynowania, czyli możliwość zaplecza magazynowego w powiązaniu z innymi elementami łańcucha dostaw. Zasady (i wymierne dane) w ten sposób wypracowane, skupiają się na takich między innymi niuansach, jak:
- automatyka magazynowa, rodzaj i klasa użytego sprzętu służącego przemieszczaniu towarów,
- systemy regałów, podestów i generalnie sposób składowania,
- finanse związane z logistyką magazynową,
- system informatyczny, czyli software zaimplementowany przez firmę do obsługi dóbr magazynowanych.
Równie ważne jest zarządzanie firmą na odcinku magazynu, ponieważ magazyn nie może działać poza systemem zarządzania przedsiębiorstwem i kontrolą zarządczą. Błędy popełniane w zarządzaniu magazynem mogą się bowiem odbić na rentowności przedsiębiorstwa, tak samo jak fatalne zarządzanie zasobami ludzkimi lub nieefektywną księgowość. Wyłapaniu takich, potencjalnie kryzysogennych sytuacji, służy systematyczna kontrola zarządzaniu magazynem, jak i kontrola obejmująca sam magazyn.
Wspomnijmy jeszcze tylko, iż w kontroli i ustaleniu stanu faktycznego, pomaga zespół wskaźników wydajności gospodarki magazynowej, a wśród nich między innymi: wskaźniki kosztu składowania, kosztów eksploatacji czy też; wskaźnik służący ustaleniu wykorzystania użytkowej pojemności magazynu, wskaźnik eksploatacji składowej przestrzeni magazynu, wskaźniki skupiające się na efektywnym wykorzystaniu urządzeń mechanicznych i środków transportu magazynowego (intensywność pracy na nich, stopień uzbrojenia magazynu w takie urządzenia). Co ciekawe, magazyn firmowy można nawet opisać za pomocą wartości uzyskanych za pomocą stopnia „paletyzacji” ładunków.
Rodzaje, klasy magazynów – na czym polegają różnice?
Zarówno na filozofię gospodarki magazynowej, jak i na sam wybór klasy magazynu wpływ ma szereg czynników. Ilość i długość przechowywania, to jedne z najbardziej fundamentalnych niuansów. Także na to, jaki magazyn wybrany zostanie dla danej firmy, oddziałuje rodzaj prowadzonej działalności gospodarczej, a więc i właściwości danego typu ładunków.
Konstytutywny jest także cel składowania produktów, czy trafią dalej na produkcję, czy może już do pośrednika, odbiorcy końcowego. Także kwestie logistyczne, takie jak lokalizacja magazynu, odległość od źródeł dostaw, rynków zbytu, odbiorców czy wreszcie, własnej hali produkcyjnej, determinuje jaki magazyn i jakiej klasy wynajmie przedsiębiorstwo.
Skupmy się więc na uniwersalnych, bo uznanych w skali międzynarodowej, podziałach magazynów. Magazyn, ze względu na przeznaczenie, może ulec podziałowi na:
- Magazyny handlowe – przeznaczone na składowanie towarów, które zapewniają ciągłość dystrybucji dla handlu detalicznego.
- Magazyny przemysłowe – ładunek jest związany bezpośrednio z zapewnieniem bieżącej produkcji, są to więc swoiste magazyny przyfabryczne.
- Magazyny rezerwowe – służą do składowania ładunków w dłuższej perspektywie czasowej, wykraczającej poza cykl produkcyjny lub obrotu handlowego.
- Magazyny spedycyjne – stanowią jak sama nazwa wskazuje pewien etap w procesie spedycji, są jak stacja przeładunkowa, ułatwiająca logistykę produktów.
Istnieje także inny podział, w którym magazyn posiada specyficzny literowy wyróżnik (niemalże jak klasy energetyczne wielu sprzętów AGD), co znacznie ułatwia dobór i dopasowanie magazynu do bieżących potrzeb wynajmującego przedsiębiorstwa. Klasy te (A+, A, oraz B+, B, C, D). Zacznijmy od klasy najniższej, by potem przejść do tych najbardziej wymagających:
- Magazyn klasy D – to obiekt, wobec którego wymagania infrastrukturalne (w rozumieniu, udogodnień w obsłudze magazynowej) nie są zbyt wysokie. Niemniej i on musi spełniać pewne krajowe, unijne standardy bezpieczeństwa, magazyn takiej klasy to najczęściej budynek porolniczy, hangar lub stara zajezdnia garażowa, modernizacja takiego budynku jest najczęściej nierentowna.
- Magazyn klasy C – to magazyn, w którym wymagana jest między innymi: wysokość użytkowa pomieszczenia powyżej 4m, podłoże betonowe lub asfaltowe, wentylacja (choćby mechaniczna), pole manewrowe dla ciężarówek, system przeciwpożarowy (sygnalizacja i gaszenie). Magazyn klasy C, to najczęściej dawny, wielkopowierzchniowy obiekt przemysłowy, wymagający inwestycji w podłogi, systemy bezpieczeństwa i wentylacji.
- Magazyn klasy B – to w naszym kraju najczęściej budynki z okresu peerelowskiego, które w ówczesnym czasie spełniały normy obiektów magazynowych, posiadają utwardzone podłoże, stary i nieefektywny na dzisiejsze standardy system grzewczy, urządzenia obsługi magazynowej są z reguły przestarzałe, ale częstokroć stosunkowo sprawne, magazyn taki wymaga drobnych korekt optymalizujących funkcjonalność obiektu oraz system zabezpieczeń.
- Magazyn klasy B+ – to magazyn wzniesiony najczęściej w okresie lat 90-tych XX wieku, w związku z fizycznymi ograniczeniami w bryle magazynu lub bezpośrednim otoczeniu (brak kilku alternatywnych dróg dojazdowych, większego placu manewrowego) nie można go zazwyczaj zmodernizować tak, by stał się magazynem klasy A. Magazyn taki posiada systemy wentylacyjne, przeciwpożarowe, grzewcze i monitorujące, wydzielona jest część biurowa oraz socjalna dla pracowników, podłoże w pełni betonowe spełnia normę nośności minimum 5 ton/mkw.
- Magazyny klas A oraz A+ – spełniają najwyższe normy tzw. wyższej odporności ogniowej, umożliwiającej składowanie towarów o zwiększonych parametrach palności, systemy przeciwpożarowe wyposażone są w czujniki dymu i tryskacze wraz ze zintegrowaną, automatyczną wentylacją oddymiającą, oświetlenie dzienne (świetliki) uzupełnia się z oświetleniem sztucznym hali, magazyn klas najwyższych oczywiście spełnia normy nośności posadzki minimum 5 ton/mkw., a sama posadzka jest przeciwpyłowa .Magazyn klasy A dotrzymuje także kroku normom europejskim w zakresie bezpieczeństwa i kwestii socjalnych pracowników, standardem jest system komunikacji światłowodowej oraz nowoczesny system wizyjny.
