Firmy transportowe oferujące przewóz ładunków niebezpiecznych muszą dostosować się do wielu odgórnie narzuconych przepisów. Wszystkie wymagania są jasno określone i wynikają z uregulowań prawnych. Nie ma miejsca na żadne niedopatrzenia, bo niewłaściwe przechowywanie, transportowanie czy obchodzenie się z tego rodzaju ładunkami stwarza realne zagrożenie dla środowiska i organizmów żywych. Do przewozu substancji niebezpiecznych muszą być stosowane odpowiednie opakowania i pojazdy. Niezbędny jest również doradca ADR, który między innymi szkoli przewoźników transportujących materiały niebezpieczne.
Przepisy ADR a transport ładunków niebezpiecznych
Materiał, który może stanowić realne zagrożenie dla zdrowia/życia/bezpieczeństwa istot żywych/środowiska naturalnego, jest uznawany za ładunek niebezpieczny. Zgodnie z prawem transport tego typu produktów jest możliwy wyłącznie po spełnieniu szeregu odgórnie narzuconych wymogów. Warunki bezpiecznego transportu drogowego zostały dokładnie opisane w konwencji ADR, czyli europejskiej umowie. Przepisy ADR dotyczą nie tylko przewoźników, ale wszystkich instytucji, które uczestniczą w produkcji i transporcie ładunków niebezpiecznych. Obowiązki nakładane są wobec tego na producenta i nadawcę, pracownika i odbiorcę finalnego. Każdy ładunek musi zostać właściwie sklasyfikowany. Aby można było odpowiednio go oznaczyć, należy dobrać środek transportu i prawidłowo zorganizować całą procedurę przewozu.
Wyróżnia się dziewięciopunktową klasyfikację. Pierwsza klasa dotyczy materiałów wybuchowych. W drugiej klasie znajdują się wszelkie gazy: palne i niepalne, trujące i nietrujące. Na trzecią klasę składają się materiały ciekłe zapalne. Z kolei klasa czwarta dotyczy materiałów stałych zapalnych, samoreaktywnych, wybuchowych stałych odczulonych, samozapalnych i wytwarzających gazy zapalne w zetknięciu z wodą. Piąta klasa dotyczy materiałów utleniających, nadtlenków organicznych. Do klasy szóstej zaliczają się materiały trujące i zakaźne, a w klasie siódmej są materiały promieniotwórcze. Klasa ósma dotyczy materiałów żrących a dziewiąta różnych materiałów i przedmiotów żrących. Sposób przewozu ładunku zawsze wybiera jego nadawca. Z kolei przewoźnik ma za zadanie dokonać weryfikacji metody przewozu i podstawienie właściwego środka transportu. Materiały niebezpieczne mogą być przewożone na trzy sposoby. Pierwszy dotyczy przewożenia przesyłek w oznakowanych sztukach. Można też przewozić niektóre ładunki luzem, ale dotyczy to wyłącznie materiałów niestanowiących zagrożenia. Substancje niebezpieczne są przewożone cysterną.
Dobór odpowiednich pojazdów i opakowań do transportowania substancji niebezpiecznych
W przypadku transportu ładunków niebezpiecznych bardzo ważne jest to, aby dobrać odpowiednie opakowania i pojazdy, kierując się oczywiście klasyfikacją ADR. Kwestia bezpieczeństwa jest priorytetowa, aby zredukować do minimum zagrożenie dla zdrowia i życia istot żywych, środowiska naturalnego. Ładunek musi zostać tak zabezpieczony, aby nie przemieszczał się podczas transportu. Służą do tego specjalne pasy transportowe, materiały antypoślizgowe, regulowane podpory, przegrody itd. Jeśli ładunek niebezpieczny ma postać proszku, granulatu lub cieczy, to do jego transportu służy cysterna. Bardzo ważną kwestią jest to, aby została ona naładowana do pełna. W przeciwnym razie powstaje duże ryzyko wystąpienia niebezpiecznej reakcji podczas przemieszczania się materiału w czasie jego transportu. Może dojść nawet do wybuchu, w wyniku którego ucierpiałyby wszystkie osoby znajdujące się w pobliżu.
Pojazd przewożący materiały niebezpieczne jest odpowiednio oznakowany, wymaga się znormalizowanych tablic ADR na pojazdach przeznaczonych do przewożenia ładunków stwarzających zagrożenie dla zdrowia i życia. Widoczne oznakowania muszą znaleźć się także na wszystkich opakowaniach, w których znajdują się substancje niebezpieczne. Dotyczy to nazwy substancji, nazwy i siedziby firmy, dane kontaktowe podmiotu odpowiedzialnego za wprowadzenie towarów do obrotu, znaki ostrzegawcze wraz z opisem ich znaczenia. Dotyczy to skrzyń, bębnów, kanistrów czy beczek. Co więcej wymaga się tego, aby były one atestowane. Zgodnie z przepisami prawa każdy opakowanie służące do transportowania substancji niebezpiecznych musi posiadać atest Centralnego Ośrodka Badawczo-Rozwojowego Opakowań.
Niezbędny doradca ADR
W przypadku każdego podmiotu gospodarczego, który zajmuje się transportem materiałów niebezpiecznych, wymaga się powołania doradcy ADR, który pomaga zaplanować i realizować przewóz tego rodzaju ładunków. Do jego zadań należy też kontrolowanie tego, czy zostały spełnione poszczególne wymogi bezpieczeństwa. Zajmuje się też prowadzeniem szkoleń dla osób odpowiedzialnych za transportowanie materiałów niebezpiecznych, sporządzaniem rocznych sprawozdań. Warto od razu zaznaczyć, że koszty związane ze skorzystaniem z usług doradcy do spraw bezpieczeństwa w transporcie towarów niebezpiecznych ponosi przedsiębiorca. Jest to osoba, która doradzi firmie w zakresie szeroko pojętego przewozu towarów niebezpiecznych. Wprowadza on odpowiednie środki mające na celu przeciwdziałanie wypadkom, awariom i naruszeniom przepisów. Sprawdza też, czy pracownicy biorący udział w procedurze przewozu, załadunku i rozładunku towarów niebezpiecznych otrzymali odpowiednie wytyczne odnośnie postępowania i instrukcje. Doradca ADR weryfikuje to, czy środki transportu zostały wyposażone w wymaganą dokumentację i sprzęt awaryjny.
O jakich obowiązkach należy pamiętać w przypadku przewozu materiałów niebezpiecznych?
Zadaniem każdego nadawcy towaru niebezpiecznego jest dostarczenie przesyłek spełniających wszystkie wymagania ADR. Jest on zobligowany do przekazania instrukcji bezpieczeństwa kierowcy, informacji i dokumentów przewozowych/towarzyszących. Z kolei załadowca towarów niebezpiecznych czuwa nad tym, czy wydawane przewoźnikowi ładunki są dopuszczone do przewozu zgodnie z ADR i nieuszkodzone. Musi on znać dokładnie przepisy dotyczące zakazów ładowania i wymagań dotyczących oddzielania poszczególnych typów materiałów niebezpiecznych. Wyznaczone są też oddzielne osoby odpowiedzialne za pakowanie towarów niebezpiecznych i napełniające materiały stanowiące zagrożenie. Rozładowca upewnia się, czy rozładowywane przez niego towary są właściwe, czyli zgodne z przekazaną mu dokumentacją. Sprawdza też stan opakowań/cysterny/pojazdu. Zajmuje się również usuwaniem wszystkich niebezpiecznych pozostałości po rozładunku towarów. Powierzchnie muszą zostać dokładnie oczyszczone i odkażone.
